De gemeente geeft haar medewerking aan de ontwikkeling van een erf wanneer uit de plannen blijkt dat er sprake is van een kwaliteitsverbetering. Bij het maken van die plannen kunnen wij – Marten Jansen &  Harry Ten Have – helpen. Wij werken veel samen aan dit soort plannen. Harry met zijn kennis over de landschappelijke inrichting, Marten met zijn kennis over passende verschijningsvormen van nieuwe gebouwen in het buitengebied. Een levensvatbaar plan voor erfontwikkeling in het buitengebied.

Aan de hand van een landschapsplan en beeldkwaliteitsplan laten we zien wat er behouden blijft, wat er gesloopt wordt en wat er voor terug komt. Onderaan de streep moet duidelijk worden dat een erf een nieuwe toekomst krijgt en dat ontwikkeling in balans is. Dat betekent: winst voor het landschap (en dus buurtbewoners en voorbijgangers), winst voor de eigenaar en winst voor de toekomstige gebruiker.

Landschapsplan

Het landschapsplan beschrijft de uitgangspunten van een transformatie en maakt de samenhang tussen de onderdelen inzichtelijk. In welke windrichting worden de woningen gebouwd? Waar staan de gebouwen op het erf? Bij de beoordeling van het plan letten gemeenten op hiërarchie en compactheid. Erven in Salland bestaan doorgaans uit een hoofdboerderij met een aantal bijgebouwen in de buurt van de hoofdboerderij (zie kader). Dit beeld moet overeind blijven en/of in ere worden hersteld bij de ontwikkeling. Op basis van historische data en cultuurhistorici bepalen we samen wat past en wat hoort. Een landschapsplan is nooit hetzelfde, want ieder erf is anders – zeker in de lappendeken die Salland heet.

Harry ten Have: ‘In het buitengebied leggen we geen siertuinen maar moestuinen aan. We verbinden erven met het omliggende landschap. Dit doen we met flora die past in de omgeving,
zoals heggen, houtwallen en boomgaarden.’

Wat is een erf?

Een erf is een verzameling gebouwen, erfbeplanting en verhardingen. Erven hebben een duidelijke hiërarchie, zijn onder te verdelen in een voor- en achtererf, en verweven met het omliggende landschap. Kenmerken van Sallandse erven zijn:

• De bebouwing heeft een agrarische uitstraling
• Erven zijn niet duidelijk afgebakend
• De gebouwen zijn verwant aan elkaar, bijvoorbeeld in kleur en vorm
• Er staan solitaire bomen, zoals walnotenbomen
• Er is een bescheiden siertuin voor de voorgevel, omgeven door een heg of hek
• De bestrating bestaat uit eenvoudige materialen, zoals zand, betonplaten, asfalt of klinkers
• Heggen aan de voorzijde van het erf

Beeldkwaliteitsplan

Onderdeel van het landschapsplan is een uitwerking van de beeldkwaliteit. Hoe komen de gebouwen eruit te zien? In het buitengebied bouwen we bijvoorbeeld geen notariswoningen maar woningen die je door je oogharen zou kunnen herkennen als kapschuur of ligboxenstal. En wanneer een boerderij wordt gesplitst doen we er alles aan om de uitstraling in tact te houden of te herstellen. Nieuwe erven hebben een duidelijke hoofdboerderij met daaromheen schuurvormige gebouwen. In het beeldkwaliteitsplan staat de typologie van (nieuw te bouwen) gebouwen beschreven, inclusief hoogtes van de nok en de te gebruiken materialen. In een beeldkwaliteitsplan worden doorgaans referentiewoningen getoond.

Marten Jansen: ‘Het beeldkwaliteitsplan beschrijft vrij precies hoe je toekomstige woning eruit komt te zien, een ander heeft dus deels bepaald hoe jij je geld gaat uitgeven. Toch blijft er binnen de randvoorwaarden voldoende ruimte om een eigen draai te geven aan een nieuw te bouwen woning. Altijd al in een schuurwoning of karakteristieke boerderij willen wonen? Dan zit je goed in het buitengebied.’

Geldzaken: van een KGO word je niet rijk én niet arm

Binnen de KGO kun je de sloop van een asbesthoudende schuur, het bouwrijp maken van grond en de herontwikkeling van een perceel met streekeigen beplanting financieren met de verkoop van een woonkavel. De regeling is zo opgesteld dat er onderaan de streep geen grote winnaars (of verliezers) zijn. Ontwikkelingen in het buitengebied zijn gericht op herstel, behoud en versterking van het landschap en niet op financieel gewin. Het is in balans, net als het landschap.

Meer weten over erfontwikkeling in het buitengebied? Lees dan hier verder.